श्रीमंत पेशवे प्रधान बहुप्रितीचे।
अष्ट प्रधानांमध्ये उतरले मर्जीत महाराजांचे।।धृo।।
वसविले त्यांनी पुणे शहर टुमदारीचे।
जागोजाग बांधिले दाट नळ पाण्याचे।।
ठाईं ठाईं शोभती हौद एक फम्र्याचे।
धनी कृपावंत कल्याण करी रयतेचे।।
लंकाच पुण्यामध्ये लेश न दारिद्रयाचे।
शहरात घरोघर सावकार गबर घरचे।।
सरदार एकाहुन एक श्रीमंताचे।
लढणार शिपाई किती सांगु मी वाचे।।
हत्ती घोडे रथ अंबारी थवे पालख्यांचे।
सरकार वाड्याभौताली झुलती बाहारीचे।।
जागोजाग वस्ती भरदार, गर्दी बाजार, कमती नसे काही।
पुणे शहर अमोलिक रचना दुसरी नाही।।
ब्राह्मणी राज्य जोरदार घोड्यावर स्वार होते शिपाई।
जबर सद्दी कैकांनी पाहिली शत्रु ठेविला नाही।।१।।
उत्तम पुण्याच्या भोवती शोभती बागा।
शहरात हजारो स्वार घोड्यांच्या पागा।।
भले भले धनंतर वाडे हवेल्या जागा।
आळोआळीं झळकती एक सारख्या रांगा।।
शहरात सुखी अवघें क्वचितच भिकमागा।
तेही गेले कोठे धर्मास करिनारे जागा।।
शिंद्यांचा ज्यान बत्तीस फ्रेंचना लुंगा।
गाईकवाड सरदार येती प्रसंगा।।
धावती रणांगणी मानकऱ्यांच्या चुंगा।
सिरकेल कोणता काळ कोरण्यास भुंगा।
सहजता जिरविती सर्व तयाचा मुंगा।।
गोखले बापु तलवार बहाद्दर लढाईत जाई।
शत्रुची फौज जरजर करीतसे लवलाही।।
ब्राह्मणी राज्य जोरदार घोड्यावर स्वार होते शिपाई।
जबर सद्दी कैकांनी पाहिली शत्रु ठेविला नाही।।२।।
साक्षात विष्णु अवतार पेशवे कुळ।
संपुर्ण महीचे भुप कापती धाक दरारा प्रबळ।।
संगोपंत देवराव विठ्ठल नाना काळ।
शहाण्यात साडेतीन शहाणे बुद्धीचे सबळ।।
सेवेत सर्वदा श्रीमंतांच्या जवळ।
होळकर भोसले शिंदे मानकरी सकळ।।
तलवार बहाद्दर करिती शत्रुची राळ।
स्वारीच्या भोवती पटवर्धन मंडळ।।
युद्धात रणांगणी जसा आगीचा लोळ।
बहुनामी पल्लेदार तोफांचा कल्लोळ।।
जेजाल जंबुरे बाण करी वळवळ।
सरदार सभोवती दाट पसरती तळ।।
घोरपडे रास्ते सरदार पुरंधरे स्वार पानसे पाहीं।
फडणीस नानाची जरब भूमंडळी राही।।
ब्राह्मणी राज्य जोरदार घोड्यावर स्वार होते शिपाई।
जबर सद्दी कैकांनी पाहिली शत्रु ठेविला नाही।।३।।
पर्वतावरती पर्वतीस्थान वरती चौघडा।
पाहेऱ्या तळापर्यंत जावें धडधडा।।
अनुष्ठान पंचपक्वान्न पडेना खाडा।
पुजारी पुजिती उमामहेश्वर जोडा।।
पीतवर्ण सोन्याच्या मुर्ती नव्हे बा बाडा।
पहाऱ्यास शिपाई उभे पेटवुन तोडा।।
रमणाही ब्राह्मणांसाठी बांधिला केवढा।
श्रावणमासी खर्च तो कोट्यावधी तोडा।।
पुढें तळे तयामध्ये लहान बेटाचा तुकडा।
गणपती त्यात पलीकडेस आंबील ओढा।।
ग्रामांत तुळशीबागेत बेतही जाडा।
बुधवार पेठ बेलबाग नजीकची वाडा।।
जागोजाग मौज अनिवार नसे अंतपार वर्णू तरी काई।
कविराय म्हणे रे धन्य धन्य पेशवाई।।
ब्राह्मणी राज्य जोरदार घोड्यावर स्वार होते शिपाई।
जबर सद्दी कैकांनी पाहिली शत्रु ठेविला नाही।।४।।
-शाहीर राम जोशी
©श्रेयस पाटील